1. Zaparcia i hemoroidy – czym są?

 

Co to jest zaparcie?

 

Zaparcie jest częstym zaburzeniem trawiennym charakteryzującym się trudnościami lub niemożnością regularnych wypróżnień. Stan ten może być ostry lub przewlekły. Ostre zaparcie jest stanem przejściowym, często spowodowanym zmianami w diecie lub stresem. Z drugiej strony przewlekłe zaparcia mogą trwać miesiącami, a nawet latami i wymagają interwencji lekarskiej.

 

Zaparcia można scharakteryzować kilkoma objawami:

  • Rzadkie wypróżnienia (mniej niż trzy razy w tygodniu);
  • Trudne lub bolesne wypróżnienia;
  • Uczucie niepełnego opróżnienia jelit;
  • Twarde lub małe stolce.

 

Przyczyny zaparć mogą być różne, włączając w to niewystarczające spożycie błonnika, brak płynów, brak aktywności fizycznej, stres, zmiany w rutynie lub stylu życia oraz stosowanie niektórych leków.

Zaparcie może być również objawem innych schorzeń, takich jak zespół jelita drażliwego (IBS), niedoczynność tarczycy lub zaburzenia neurologiczne. Dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, jeśli objawy zaparcia utrzymują się lub nasilają.

 

Co to są hemoroidy?

 

Hemoroidy to obrzęk i stan zapalny żył w okolicy odbytnicy i odbytu, które mogą być bolesne i nieprzyjemne. Dzielą się na dwa główne typy: hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne.

Hemoroidy wewnętrzne znajdują się wewnątrz odbytnicy i zwykle nie są widoczne ani wyczuwalne. Zwykle nie powodują bólu, ale mogą prowadzić do krwawienia podczas wypróżnień.

Hemoroidy zewnętrzne znajdują się pod skórą wokół odbytu i mogą być widoczne i wyczuwalne. Często powodują ból, swędzenie i krwawienie. W niektórych przypadkach w hemoroidach mogą tworzyć się skrzepy krwi, co czyni je jeszcze bardziej bolesnymi.

Hemoroidy mogą być wynikiem różnych czynników, w tym przewlekłych zaparć.

 

Objawy hemoroidów obejmują:

  • Krwawienie podczas wypróżnień;
  • Swędzenie i podrażnienie odbytu;
  • Ból i dyskomfort;
  • Opuchnięte obszary wokół odbytu;
  • Wystające hemoroidy, które mogą przypominać guzki wokół odbytu.

 

Należy pamiętać, że objawy te mogą być również spowodowane innymi chorobami, dlatego w celu dokładnej diagnozy i odpowiedniego leczenia konieczne jest przeprowadzenie badania lekarskiego.

 

2. Przyczyny zaparć i hemoroidów

 

Zaparcie

 

Zaparcie może być spowodowane wieloma czynnikami, zwykle związanymi ze stylem życia, nawykami żywieniowymi lub stanami chorobowymi. Przyjrzyjmy się im bardziej szczegółowo:

 

Czynniki odżywcze

Najczęstszą przyczyną zaparć jest niewystarczające spożycie błonnika. Błonnik odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowej perystaltyki jelit. Zwiększają objętość stolca, ułatwiając jego poruszanie się w jelitach.

 

Czynniki odżywcze

 

Odwodnienie

Niedostateczne spożycie płynów może również prowadzić do zaparć. Woda jest potrzebna do zmiękczenia stolca i ułatwienia jego przejścia przez jelita. Kiedy organizm jest odwodniony, jelita wchłaniają więcej wody ze stolca, przez co stają się one twarde i trudne do wydalenia.

 

Brak aktywności fizycznej

Aktywność fizyczna pobudza perystaltykę jelit. Brak ruchu może spowolnić pracę układu trawiennego i prowadzić do zaparć.

 

Opóźnienie wypróżnień

Opóźnienie wypróżnień może prowadzić do zaparć. Kiedy dana osoba ignoruje potrzebę wizyty w toalecie, może to prowadzić do stwardnienia stolca i trudności w jego wydalaniu. Często zdarza się to osobom, które mają stresujący lub napięty harmonogram pracy.

 

Warunki zdrowotne i leki

Niektóre schorzenia, takie jak zespół jelita drażliwego (IBS), cukrzyca, niedoczynność tarczycy i zaburzenia neurologiczne, mogą powodować zaparcia. Niektóre leki, w tym leki przeciwbólowe, przeciwdepresyjne i leki zobojętniające sok żołądkowy, mogą również powodować zaparcia jako efekt uboczny.

 

Hemoroidy

 

Hemoroidy powstają na skutek zwiększonego ciśnienia w żyłach odbytu i odbytnicy, co prowadzi do ich obrzęku i stanu zapalnego. Oto niektóre z głównych przyczyn ich występowania:

 

Przewlekłe zaparcia i wysiłek podczas wypróżnień

Zaparcia i wysiłek podczas wypróżnień są głównymi czynnikami powodującymi rozwój hemoroidów. Ucisk wywierany na żyły w dolnej części odbytnicy może je powiększyć i wywołać stan zapalny, co prowadzi do hemoroidów.

 

Biegunka

Częsta biegunka może również powodować hemoroidy. Długotrwała biegunka podrażnia żyły odbytu i odbytnicy, co może prowadzić do ich zapalenia.

 

Ciąża

W czasie ciąży zwiększone ciśnienie w okolicy brzucha z powodu rosnącego płodu może powodować hemoroidy. Zmiany hormonalne podczas ciąży mogą również odgrywać rolę w rozwoju hemoroidów.

 

Nadwaga i otyłość

Nadwaga zwiększa nacisk na żyły odbytu i odbytnicy. Dotyczy to szczególnie osób z otyłością centralną, gdzie tłuszcz gromadzi się w okolicach brzucha.

 

Długotrwałe siedzenie lub stanie

Długotrwałe siedzenie lub stanie może powodować ucisk na żyły odbytu i odbytnicy. Jest to częsty problem osób wykonujących pracę biurową lub zawody wymagające długiego stania.

 

Podeszły wiek

Z wiekiem tkanki podtrzymujące żyły odbytnicy i odbytu mogą osłabiać się i rozciągać, zwiększając ryzyko hemoroidów.

 

3. Objawy

 

Objawy zaparcia

 

Zaparcie objawia się różnymi objawami, od łagodnych do ciężkich. Oto niektóre z głównych objawów, które możesz zauważyć w przypadku zaparć:

 

Objawy zaparcia

 

Rzadkie wypróżnienia

Jednym z głównych objawów zaparć jest zmniejszenie częstotliwości wypróżnień. Zaparcie uważa się zazwyczaj wtedy, gdy wypróżnienia są mniejsze niż trzy razy w tygodniu. W niektórych przypadkach ludzie mogą wypróżniać się tylko raz lub dwa razy w miesiącu.

 

Trudności z wypróżnieniami

Zaparcie często wiąże się z wysiłkiem i wysiłkiem w celu wypróżnienia. Stolce mogą być twarde i suche, co utrudnia ich wydalanie.

 

Uczucie ciężkości

Wiele osób cierpiących na zaparcia ma wrażenie, że nie są w stanie całkowicie opróżnić jelit. Uczuciu niecałkowitego opróżnienia jelit może towarzyszyć dyskomfort i podrażnienie w okolicy brzucha.

 

Ból brzucha i wzdęcia

Zaparcia często prowadzą do bólu brzucha i wzdęć. Objawy te są wynikiem zatrzymania stolca i gazów w jelitach. Obrzęk może powodować dodatkowy dyskomfort i uczucie ciężkości w jamie brzusznej.

 

Anoreksja i zmęczenie

Zaparcia mogą wpływać na apetyt i prowadzić do anoreksji. Niektórzy ludzie tracą zainteresowanie jedzeniem, co może prowadzić do utraty wagi. Przewlekłe zaparcia mogą powodować zmęczenie i ogólne złe samopoczucie.

 

Objawy hemoroidów

 

Hemoroidy objawiają się różnymi objawami, które mogą różnić się stopniem nasilenia i intensywności. Oto niektóre z najczęstszych objawów hemoroidów:

 

Krwawienie podczas wypróżnień

Jednym z najczęstszych objawów hemoroidów jest krwawienie podczas wypróżnień. Krwawienie jest zwykle jaskrawoczerwone i można je zobaczyć na papierze toaletowym lub w muszli klozetowej. Objaw ten może być niepokojący, ale w większości przypadków nie jest poważny.

 

Swędzenie i podrażnienie

Hemoroidy często powodują swędzenie i podrażnienie okolicy odbytu. Swędzenie może być bardzo nieprzyjemne i prowadzić do dalszego podrażnienia i stanu zapalnego w przypadku zadrapania.

 

Ból i dyskomfort

Hemoroidy zewnętrzne mogą być bolesne, szczególnie jeśli tworzą się w nich skrzepy krwi. Ból może wahać się od łagodnego do ciężkiego i może się nasilić podczas siedzenia lub wypróżnień. Hemoroidy wewnętrzne zwykle nie są bolesne, chyba że wypadną (wyjdą poza odbyt).

 

Obrzęk okolic odbytu

Hemoroidy zewnętrzne mogą objawiać się obrzękiem grudek wokół odbytu. Te guzki mogą być bolesne w dotyku i powodować dyskomfort podczas siedzenia lub chodzenia.

 

Wyraźne hemoroidy

Hemoroidy wewnętrzne mogą wypadać i wystawać poza odbyt, zwłaszcza przy wysiłku podczas wypróżnień. Ten stan może być bolesny i wymagać powrotu hemoroidów do odbytnicy.

 

4. Diagnoza

 

Zaparcie

 

Diagnozowanie zaparć rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu i badania fizykalnego. Lekarz zada pytania dotyczące objawów, czasu ich trwania i częstotliwości, a także nawyków żywieniowych i stylu życia pacjenta.

 

Oto niektóre z głównych metod diagnozowania zaparć:

 

1. Wywiad i badanie przedmiotowe

Wstępna diagnoza polega na omówieniu historii choroby pacjenta, m.in. obecności chorób przewlekłych, stosowania leków, a także występowania problemów trawiennych w rodzinie. Badanie przedmiotowe może obejmować palpację brzucha w poszukiwaniu oznak obrzęku lub stwardnienia.

 

2. Badania laboratoryjne

Badania krwi mogą pomóc w zidentyfikowaniu zaburzeń metabolicznych i hormonalnych, które mogą powodować zaparcia. Badania mogą obejmować badania poziomu glukozy, wapnia i hormonów tarczycy.

 

3. Rentgen

Zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej może wykazać nagromadzenie stolca w jelitach. Do wizualizacji okrężnicy i odbytnicy można zastosować radiografię kontrastową (lewatywę barową).

 

4. Kolonoskopia i sigmoidoskopia

Te badania endoskopowe umożliwiają bezpośrednią wizualizację wnętrza okrężnicy i odbytnicy. Potrafią wykryć niedrożność, polipy, nieswoiste zapalenie jelit czy nowotwór. Sigmoidoskopia bada tylko dolną część okrężnicy, podczas gdy kolonoskopia bada całą okrężnicę.

 

Hemoroidy

 

Diagnozowanie hemoroidów rozpoczyna się również od wywiadu i badania fizykalnego. Lekarz zada pytania dotyczące objawów, takich jak krwawienie, ból i swędzenie, a także nawyków żywieniowych i stylu życia pacjenta.

 

Główne metody diagnozowania hemoroidów obejmują:

 

1. Kontrola wzrokowa

Hemoroidy zewnętrzne są zwykle widoczne podczas badania odbytu. Lekarz może wykryć obrzęk lub stan zapalny żył wokół odbytu.

 

2. Badanie palpacyjne przez odbyt

Podczas badania palpacyjnego przez odbyt lekarz wprowadza do odbytu pacjenta palec pokryty rękawiczką i lubrykantem. Pomaga to ocenić napięcie mięśniowe i wykryć wewnętrzne hemoroidy lub inne nieprawidłowe formacje.

 

3. Anoskopia

Anoskopia to badanie małoinwazyjne, podczas którego za pomocą specjalnego przyrządu (anoskopu) uwidocznione zostaje wnętrze odbytu oraz dolna część odbytnicy. Metoda ta umożliwia bezpośrednie badanie hemoroidów wewnętrznych.

 

4. Proktoskopia i sigmoidoskopia

Proktoskopia i sigmoidoskopia to procedury endoskopowe, które umożliwiają uwidocznienie większej części odbytnicy i okrężnicy. Służą do wykrywania hemoroidów wewnętrznych, polipów i innych nieprawidłowości.

 

5. Kolonoskopia

Jeżeli u pacjenta występują krwawienia lub inne objawy wymagające bardziej szczegółowego badania, lekarz może zalecić kolonoskopię. Ta procedura pozwala na zbadanie całej okrężnicy i może pomóc wykluczyć poważniejsze choroby, takie jak rak okrężnicy.

 

5. Leczenie

 

Leczenie zaparć

 

Leczenie zaparć może obejmować zmianę stylu życia, dostosowanie diety, przyjmowanie leków i, w rzadkich przypadkach, procedury medyczne. Przyjrzyjmy się bliżej każdej z tych opcji:

 

1. Zmiany stylu życia

Jednym z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z zaparciami jest zmiana stylu życia:

  • Zwiększ aktywność fizyczną: Regularne ćwiczenia mogą stymulować perystaltykę jelit i ułatwiać wypróżnienia. Nawet codzienne spacery mogą mieć znaczący pozytywny wpływ;
  • Ustal rytm wypróżnień: Staraj się wypróżniać codziennie o tej samej porze, najlepiej po posiłkach, gdy perystaltyka jest bardziej aktywna.

 

2. Zmiany w żywieniu

Właściwe odżywianie odgrywa kluczową rolę w leczeniu zaparć:

  • Zwiększ spożycie błonnika: Jedzenie większej ilości owoców, warzyw, produktów pełnoziarnistych i roślin strączkowych może znacząco poprawić perystaltykę. Staraj się spożywać około 25-30 gramów błonnika dziennie;
  • Picie wystarczającej ilości wody: Dobre nawodnienie jest niezbędne, aby zmiękczyć stolce i ułatwić ich wydalanie.

 

3. Leki

W niektórych przypadkach w leczeniu zaparć mogą być potrzebne leki:

  • Środki przeczyszczające: Istnieją różne rodzaje środków przeczyszczających, w tym środki przeczyszczające zwiększające masę, osmotyczne i pobudzające. Stosuje się je w przypadku ciężkich zaparć lub gdy zmiany w diecie i trybie życia nie wystarczą;
  • Smektyty i emolienty: Leki te mogą pomóc zmiękczyć stolce i ułatwić ich wydalanie.

 

4. Procedury medyczne

W przypadku przewlekłych lub skomplikowanych zaparć mogą być konieczne procedury medyczne:

  • Biofeedback: Terapia ta pomaga pacjentkom nauczyć się kontrolować mięśnie dna miednicy i usprawnić wypróżnienia;
  • Operacja: W rzadkich przypadkach, gdy zaparcie jest wynikiem problemu anatomicznego lub niedrożności, konieczna może być interwencja chirurgiczna.

 

Leczenie hemoroidów

 

Leczenie hemoroidów różni się w zależności od nasilenia objawów i może obejmować opiekę domową, leki i procedury medyczne.

 

1. Opieka domowa

Wiele przypadków hemoroidów można skutecznie leczyć w domu:

  • Ciepłe kąpiele: siedzenie w ciepłej kąpieli przez 10–15 minut kilka razy dziennie może pomóc zmniejszyć ból i stan zapalny;
  • Właściwa higiena: Utrzymanie dobrej higieny w okolicy odbytu i unikanie stosowania ostrych lub pachnących produktów może zmniejszyć podrażnienia.

 

2. Leki

Aby złagodzić objawy hemoroidów, można zastosować różne leki:

  • Kremy i maści: Produkty zawierające hydrokortyzon lub inne składniki przeciwzapalne mogą zmniejszać swędzenie i ból;
  • Leki przeciwbólowe: Leki takie jak acetaminofen lub ibuprofen mogą pomóc złagodzić ból i stan zapalny.

 

3. Procedury medyczne

W cięższych przypadkach hemoroidów lekarz może zalecić postępowanie lecznicze:

  • Skleroterapia: wstrzyknięcie roztworu do hemoroidu, który powoduje obkurczenie żył i złagodzenie objawów;
  • Podwiązanie gumką: wokół podstawy hemoroidu zakłada się małe gumki, co odcina dopływ krwi i powoduje jego wysychanie i odpadanie;
  • Koagulacja w podczerwieni: wykorzystuje światło podczerwone do koagulacji żył w hemoroidzie;
  • Hemoroidektomia: Chirurgiczne usunięcie hemoroidów, zwykle stosowane w ciężkich lub uporczywych przypadkach.

 

6. Kiedy szukać pomocy lekarskiej?

 

Zaparcia i hemoroidy to częste schorzenia, które można skutecznie leczyć, stosując opiekę domową i zmieniając styl życia. Jednak w niektórych przypadkach konieczne jest skorzystanie z pomocy lekarskiej, aby uniknąć powikłań lub zastosować bardziej skuteczne leczenie.

 

Kiedy zwrócić się o pomoc lekarską w przypadku zaparć?

 

Czas trwania objawów

Jeśli zaparcie utrzymuje się dłużej niż trzy tygodnie pomimo zmiany diety i stylu życia, czas udać się do lekarza. Przewlekłe zaparcia mogą być oznaką poważniejszych problemów zdrowotnych wymagających interwencji medycznej.

 

Silny ból

Silny ból brzucha, który nie ustępuje po wypróżnieniu lub nie jest wyjaśniony innymi czynnikami, wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Może to być oznaką niedrożności jelit lub innego poważnego stanu.

 

Krwawienie

Jeśli zauważysz krew w stolcu lub krwawienie z odbytu, należy natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską. Krwawienie może być objawem szczeliny odbytu, hemoroidów lub poważniejszych schorzeń, takich jak rak okrężnicy.

 

Niewyjaśniona utrata wagi

Jeśli wystąpi niewyjaśniona utrata masy ciała, której towarzyszą zaparcia, może to być oznaką poważnych problemów zdrowotnych, takich jak rak jelita grubego. Należy natychmiast skonsultować się z lekarzem.

 

Kiedy zwrócić się o pomoc lekarską w przypadku hemoroidów?

 

Ciężkie lub długotrwałe krwawienie

Krwawienie z odbytu jest częstym objawem hemoroidów, jeśli jednak jest obfite lub trwa dłużej niż kilka dni, należy zwrócić się o pomoc lekarską. Może to być oznaką poważniejszych schorzeń, takich jak rak jelita grubego lub niedokrwistość.

 

Silny ból

Hemoroidy zewnętrzne mogą być bolesne, zwłaszcza jeśli tworzą się skrzepy krwi. Jeśli ból jest silny i nie można go złagodzić domowymi sposobami, czas skonsultować się z lekarzem. Może być konieczne usunięcie skrzepu lub inna interwencja medyczna.

 

Wypadanie hemoroidów

Jeśli hemoroidy wewnętrzne wypadną i nie będą mogły wrócić do odbytnicy, może to wymagać interwencji medycznej. Wypadanie hemoroidów może powodować znaczny dyskomfort i zwiększać ryzyko infekcji.

 

Brak poprawy po leczeniu domowym

Jeśli objawy hemoroidów nie ustąpią po dwóch tygodniach leczenia w domu, czas zwrócić się o pomoc lekarską. Lekarz może zalecić silniejsze leki lub zabiegi, takie jak skleroterapia lub podwiązanie gumką.

 

Do jakich specjalistów się zwrócić?

 

Jeśli potrzebujesz pomocy medycznej w przypadku zaparć lub hemoroidów, możesz skonsultować się z różnymi specjalistami:

  • Gastroenterolog: specjalista układu pokarmowego, który może wykonać badania takie jak kolonoskopia i zalecić odpowiednie leczenie;
  • Proktolog: specjalista chorób odbytnicy i odbytu, który może wykonać określone procedury leczenia hemoroidów;
  • Lekarz rodzinny: może ocenić Twoje objawy i skierować Cię do odpowiedniego specjalisty lub zasugerować wstępne leczenie.

 

7. Wnioski

 

Zaparcia i hemoroidy to schorzenia, które można skutecznie leczyć i leczyć. Dzięki odpowiedniej informacji, profilaktyce i leczeniu możliwe jest zminimalizowanie wpływu tych problemów na codzienne życie. Nie należy ignorować objawów i w razie potrzeby zwrócić się o pomoc lekarską, aby utrzymać dobry stan zdrowia i jakość życia.

 

ŹRÓDŁA:

1. Mayo Clinic: Constipation symptoms and causes (26.05.2024)
2. NIDDK: Constipation (26.05.2024)
3. NIDDK: Hemorrhoids(26.05.2024)